TCMB, Ticari Gayrimenkul Fiyat Endeksi’ni yayımlamaya başladı
TCMB’nin yeniden başlattığı Merkezin Güncesi’nde paylaşılan “Gayrimenkul Fiyatlarına İlişkin Yeni Bir Gösterge: Ticari Gayrimenkul Fiyat Endeksi” adlı blog yazısı, Özgül Atılgan Ayanoğlu, Ezgi Deryol, Erdi Kızılkaya ve Duygu Konukçu Çelik tarafından hazırlanmıştır. Yazıda, küresel finansal kriz döneminde ticari gayrimenkul fiyatlarının konut fiyatlarına göre daha sert düşüş ve yüksek oynaklık gösterdiği vurgulanmıştır. Ticari gayrimenkul fiyatlarının ekonomideki değişimlere daha duyarlı olduğu tecrübesi, bu fiyatların izlenmesinin önemini ortaya koymuştur.
Yazıda, 2009 yılında Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Finansal İstikrar Kurulu (FSB) tarafından ülkelerin TGFE oluşturması önerilmiş ve bu alandaki veri açıklarını gidermek amacıyla TGFE, G-20 Veri Açıkları Girişimi kapsamına alınmıştır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, ülkedeki bu veri eksikliğini gidermek amacıyla TGFE’yi yayınlamaya başlamıştır.
Yazıda, ticari gayrimenkulün tanımının genel olarak “gelir sağlama amacıyla edinilen mülk” olduğu belirtilmiştir. Ancak uluslararası alanda ortak bir tanım bulunmadığı için fiyat değişimlerinin ölçülmesinin zor olduğu ifade edilmiştir. Bu nedenle, ticari gayrimenkul fiyatlarının ölçülmesini ve izlenmesini kolaylaştıracak bir uluslararası rehberin olmadığı belirtilmiştir.
Ticari gayrimenkul sınıflaması altında arsa, dükkan, ofis, tarla, sanayi tesisi gibi birçok türde gayrimenkul bulunmaktadır. TGFE hesaplamasında uluslararası örnekler takip edilerek sadece dükkan ve ofis değerleme raporları kullanılmıştır. Türkiye geneli için öncelikle Dükkan Fiyat Endeksi (DFE) ve Ofis Fiyat Endeksi (OFE) üretilmiştir.
Yazıda, DFE ve OFE’lerin hesaplanmasında “karakteristik fiyat yöntemi” kullanılmıştır. Bu yöntem, gayrimenkulün özelliklerini dikkate alarak fiyatlardaki kalite etkisini ayrıştırmakta ve saf fiyat değişimlerinin hesaplanmasına imkan vermektedir. Endeksler, çeyreklik frekansta oluşturulmuş ve Türkiye genelinde ve büyük illerde yayımlanmıştır. Sonuçlar incelendiğinde, ofis fiyatlarında son iki yılda artış görüldüğü ve bu artışın pandemi sonrası ofislere dönüş eğiliminin etkisiyle olduğu belirtilmiştir.
TGFE sonuçları, Konut Fiyat Endeksi (KFE) ile karşılaştırılmıştır ve analiz döneminde benzer hareketler göstermiştir. Ancak son çeyrekte konut fiyatlarının göreceli olarak yüksek artış gösterdiği belirtilmiştir. Blog yazısının sonunda, ticari gayrimenkul piyasasındaki fiyat gelişmelerini takip etmenin ekonomik ve finansal açıdan önemine vurgu yapılmıştır.